De website www.naamkunde.net geeft de historie weer hoe men tot het geven van namen is gekomen. De geschiedenis gaat terug tot in de 5e eeuw! Op zich al leuk om vanuit de historie tot het heden te komen. Na de Germaanse persoonsnamen volgden verschillende ontwikkelingen. De belangrijkste factoren waren de onderscheidingsdrang en het typeren van de medemens.
De geschiedenis van de nederzetting Huizen gaat terug tot in de 10e eeuw. In de 14e eeuw kreeg Huizen haar naam. Aanvang 15e eeuw scheidde Huizen zich af van het Naardingerland als onderdeel van het Gooi.
In die tijd groeide Huizen met de wijken ’t Harde, achter de Nieuwe Kerk en aan het eind van de Gooilandweg tot een inwonersaantal van rond de 14.000. Bij mij thuis werd het Huizer dialect veelal door en alleen met de visite gesproken.
Tijdens die gesprekken kon ik het Huizer dialect enigszins leren en raakte ik gefascineerd door de geslachten met dezelfde achternaam en het gebruik van de bijnamen en ben ik gestart met het inventariseren van de geslachten, soms gelardeerd met anekdotes hoe iemand aan een bijnaam was gekomen.
Het is mijn missie om het voortbestaan van een voor het dorp Huizen kenmerkende historie voor zover het mogelijk is zeker te stellen voor de toekomst. De basis hiervoor zijn de geslachten waarbij een aantal geslachtsnamen meervoudig voorkwam in Huizen en waartoe kenmerkende onderscheidingen moesten worden aangebracht om sneller de persoon die men bedoelde te duiden.
Om de missie te realiseren dienen de voorwaarden geschapen te worden om een van de historische kenmerken van de bevolking van Huizen te vervolmaken. Daartoe dient een database aangelegd te worden welke middels een website gepubliceerd kan worden en waar de bezoeker de informatie die gewenst wordt kan inzien, kan aanvullen en verbeteren maar ook kan downloaden. Met de gemelde faciliteiten kan een permanent zo actueel mogelijk bestand worden aangelegd waaruit men kan putten en kan downloaden. Relevant (en dat is tevens nog de uitdaging) is nog wel om de exploitatie kostendekkend te laten zijn door middel van sponsoring, giften en jaarlijkse en incidentele bijdragen. Het periodiek uitbrengen in boekvorm met beperkte oplage behoort uiteindelijk ook tot de mogelijkheden.
In Huizen kwamen de geslachtsnamen Bout, Bunschoten, Honing, Kos, Rebel, Schaap, Veerman, Visser en Westland veelvuldig voor. De behoefte ontstond om personen met gelijke achternaam en vaak door vernoeming van (klein)kinderen ook met gelijke voornaam met een extra aanduiding te onderscheiden. Vaak ontstond een toevoeging vanuit een anekdote. Een van mijn eigen geslachtslijnen is dat mijn oma er een van Jan Bout, Jan Vuissie was, ze een broer had met de voornaam Jan, die ook weer een zoon had met de voornaam Jan, allemaal Jan Vuissies dus. De bijnaam ontstond doordat deze Jan Bout een deel van zijn hand was kwijtgeraakt. Mijn vader was Klaas Koopman, Klaas Selp of Sjelp. Ondanks navraag ben ik er nog niet in geslaagd hoe je de bijnaam correct schrijft en hoe hij aan die bijnaam is gekomen.
Meerdere Huizer inwoners hebben een start gemaakt om bijnamen te verzamelen, echter vaak zonder de bijbehorende werkelijke voor- en achternamen. De oudere inwoners weten vaak nog wel wie degene was waar de echte naam en bijnaam bij elkaar pasten. Van minder mensen wist men het beroep of waarover een anekdote bestaat en waar de bijnaam vandaan kwam.
Willem Hekker slaagde er als eerste in om een bundel uit te brengen en een boek te laten drukken en uit te geven. Helaas zijn de boeken reeds enkele jaren uitverkocht. Er blijkt wel belangstelling te zijn om een hernieuwde en (waar nodig en gewenst) verbeterde druk te kunnen kopen.
Wij startten de samenwerking om een verbeterde en uitgebreidere versie te maken waarbij wij beiden gebruik maakten van het bestaande boek. Ondertussen ontstond bij mij de afweging tussen het laten drukken van een boek (hetgeen weer een statisch exemplaar oplevert) of in de lijn van Wikipedia een dynamische website te ontwikkelen. Bij het drukken van het boek werd gebruik gemaakt van het format designer. Willem Hekker haakte om hem moverende redenen af bij onze samenwerking en wilde zijn boek als uniek exemplaar laten blijven bestaan en dat hij het bij de eerste druk wilde laten. Daardoor kwam dat bestand niet voor hergebruik beschikbaar.
Het doel van mijn opzet van de samenwerking was om de opties van het laten drukken te laten voor wat het is en de keuze werd gemaakt om de informatie in een algemeen bruikbaar format op te bouwen hetgeen betere toekomstmogelijkheden biedt. De pretentie dat het bestand foutloos en volledig is is zekere niet aan de orde! Met enige regelmaat ontstaan er weer nieuwe anekdotes en dus ook nieuwe bijnamen.
Het pad werd opgegaan om te zien welke digitale opties er zijn. We zijn uitgekomen bij een website op basis van WordPress. Dat levert een ‘open source’ op met ingebouwde controle optie zodat verbeteringen in een soort postbus gedeponeerd kunnen worden. Na een akkoord wordt de mutatie doorgevoerd. Zodoende kan de kwaliteit van het basisbestand voor zoveel mogelijk ook geborgd worden.
Naast de bijdrage van Willem Hekker werden ook stukken van Ellen Boor, Co Schaap, Ellen van Velzen, Dirk Rebel, Henk Molenaar en Femmetje van Jan ‘’Do” Jongerden ontvangen. Hiervoor dank aan allen!
Het boek HUIZER BIJNAMEN van Willem Hekker bevatte een aantal omissies mede doordat met het programma Designer werd gewerkt. Excel is in dit verband een beter en moderner programma om te gebruiken. Een ander probleem is de schrijfwijze. Dat probleem is niet te voorkomen omdat de schrijfwijze in een aantal gevallen niet helder is. Zoals reeds aangegeven: ik ben er zelf een van Klaas Selp of Klaas Sjelp. Wie het weet mag het zeggen. Ook waar deze bijnaam zijn historie vindt. Een ander voorbeeld is Quito, Kito of Cito. Daarom alle drie de opties opgenomen met een verwijzing. Er bestonden in Huizen 2 groepen met de bijnaam Fret, Frèt of Frêt waarvan de klank van de uitspraak slechts gering verschilde. Hoe zo’n klankverschil beschreven wordt is mij nog niet duidelijk.
Een andere keuze is om de anekdotes en bijnamen te scheiden van de vernoemingen hoewel er ook een separate tabel is opgenomen omdat er toch veel bekende vernoemingen zijn. Er is ook een klein bestandje met namen opgenomen waarvan het niet duidelijk is of het van iemand de echte naam is of een bijnaam.
De bijnamen zijn soms niet in het Huizer dialect geschreven om daarmee de leesbaarheid voor niet-Huizers te verbeteren. Af en toe wordt in de opmerkingenkolom hierover wat beschreven. Het voorkomt discussie over hoe het geschreven of uitgesproken dient te worden.Het verkleinwoord ‘tje’ wordt als ‘tjen’ uitgesproken.
Videopresentatie van de Historische Kring Bussum over de Erfgooiers ter gelegenheid van Open Monumentendag 2017. Duur tien minuten.
Erfgooierskwartier. Erfgooiersstraat. Een Erfgooiers-fietsroute. Erfgooierscollege, Erfgooiersdag. Overal in het Gooi kom je verwijzingen tegen naar erfgooiers, Gooise boeren en veehouders die samen gebruiksrechten hadden op meenten (weilanden), heiden, bossen, venen, moerassen en jachtvelden. Die rechten overerfden van vader op zoon. Vandaar erf-gooiers.
Sinds de dertiende eeuw beschermden de erfgooiers hun gebruiksrechten via een agrarische belangenorganisatie: Stad en Lande van Gooiland. Die naam verwees naar de stad Naarden en de dorpen Blaricum, Bussum, Hilversum, Huizen en Laren. Tot diep in de twintigste eeuw bleef de organisatie overeind, maar onder druk van woningnood en door het afnemende boerenbedrijf kwam er in de jaren 1970 een eind aan.
Om te voorkomen dat de Vereniging Stad en Lande van Gooiland bij de liquidatie in 1979 door gedwongen verkoop waardevolle stukken zou kwijtraken, werd op 1 november 1977 de Stichting Stad en Lande van Gooiland opgericht. Een belangrijk doel is het behoud en beheer van het erfgooiersarchief, bewaard in het Gemeentearchief Gooise Meren en Huizen. Het voornaamste doel is de geschiedenis van de erfgooiers levend te houden door deze blijvend onder de aandacht te brengen.
Bron : stadenlandevangooiland geschiedenis-van-de-erfgooiers/
Hoewel het gebied al veel langer bewoond is, stamt de eerste vermelding van het dorp Huizen uit 1382. De plaatsnaam werd toen gespeld als ‘Huyssem’. Volgens de overlevering kreeg het dorp zijn naam omdat het als eerste in de regio stenen huizen kende, terwijl de inwoners van de andere Gooise dorpen nog in plaggenhutten woonden.
De naam ‘Huyssem’ kan in dit geval een samenstelling zijn van ‘huis’ en ‘heem’, en simpelweg doelen op de aanwezigheid van een of meerdere hofstedes.
Er bestaat niet één bijnaam voor alle inwoners van Huizen, maar de oude Huizers hadden vroeger wel de gekste bijnamen voor elkaar. Omdat binnen het dorp veel dezelfde namen voorkwamen, was dit ook nog eens handig om mensen uit elkaar te houden.
Huizen was lange tijd een van de grootste plaatsen van
het Gooi, zo is goed te zien op deze kaart van het Gooi
met de Engen (akkers) uit de 18de eeuw.
